Reading books can give a distorted idea of what evil is, and what it means to be a good person. And especially when we start using falsely attributed quotes that are both misleading and wrong, we need to reconsider what it actually means – to do good.
Lately I’ve been reading a lot of good books, with stories that stay with me, hopefully forever. But I have always read a lot of books. As a child, I would go to the library every week and find a new set of books – 6 as that was the maximum. Carefully selected of course, as it would have to last me a week. Continue reading “Forget this “When good men do nothing…””
Lieve Jelle,
Ja, ik begrijp ook wel dat je zo niet een stukje kunt beginnen. Vooral omdat ik je niet ken, of tenminste, degene die ik denk te kennen enkel de ‘Parallelle Jelle’ is. Iemand die ik vijf jaar geleden al ‘kende’ van Moermansk enzo, en nu met Sotsji en een blog en boeken – en nu zelfs een dagboek. Een dagboek krijg je niet zo vaak te lezen, zeker niet als diegene nog leeft. Zeker niet als de ironie voortkomt uit welgemeendheid. Toch voelt het alsof ik je ken, of tenminste vandaag een stukje beter heb leren kennen.
Zeker aangezien ik je al te zeer goed kan begrijpen. (En met die opmerking val ik direct in die groep met mensen die jou juist niet kunnen begrijpen, ook dat begrijp ik. Het is waarom ik tranen in mijn ogen kreeg toen ik Derrida las, die tussen haakjes schreef: “When someone suggests to you a solution for escaping an impasse, you can be almost sure that he is ceasing to understand, assuming that he had understood anything up to that point.” (En ik ben filosoof van beroep, dus ik lees geen Grote Namen om ergens bij te horen, want je filosoof noemen is zeer on-hip en brengt ook de slechtste grappen in mensen boven tijdens feestjes. (Die Gebroeders Karamazov kwam ik ook niet doorheen overigens. Maar dat heeft geen problemen opgeleverd tijdens mijn reizen in Oekraïne. (En ja, dit zijn nogal wat haakjes binnen haakjes.)))))
Maar goed. In de trein vandaag las niemand je boekenweekessay. Veel mensen lazen wel het geschenk, die mooie jonge vrouw. Wat ook wel begrijpelijk lichtvoetiger en minder confronterend is. Want ja, je trouwe fans die zelfs een cruise boeken om in je aanwezigheid te kunnen zijn, hoe kunnen die nu nog rustig jouw boek lezen in de trein? Ik voelde toch ergens wel een beetje meedelijden met hen, die oudere echtparen op zoek naar avontuur, je aanklampend als broodnodige aanhoorder van verhalen die hun originaliteit al twintig jaar geleden verloren toen ze het op het zoveelste feestje aan zichzelf vertelden.
Maar ik herken het wel. Ik moest dan ook hardop lachen, zelfs in de overvolle coupé (gratis reizen trekt toch heel wat mensen aan in dit kleine landje waar het normaal lijkt dat retourtickets alleen geldig zijn op een en dezelfde dag), over je opmerking over dat iemand niet had verwacht dat de wegen in Rusland zo onbegaanbaar zijn. Zoiets valt niet uit te leggen.
En ik moest ook even denken dat ik tijdens een conferentie, nadat ik in een zaal vol empirische klimaat-verandering wetenschappers mijn oproep tot de noodzaak van onmogelijkheid had geuit, door een vrouw uit Venezuela werd aangeklampt die van mij wilde weten of ze op de goede weg was, aangezien niemand in haar land haar goede werk tot verandering echt kon waarderen. Mijn mond vol tanden klamptte ze aan om haar hele levensverhaal te delen. Interessant genoeg om direct weer te vergeten. En de man, grijze haren en vaal colbertje, die naar me toe kwam en het zo goed vond dat ik Foucault las, dat had hij ook gedaan in zijn tijd, hij had immers ook wat vakken filosofie gedaan indertijd, en het had zijn werk ook zeer beïnvloed, en of ik daar niet later nog wat over wilde horen, onder het genot van het een of ander. Of een van de vele andere vergeten gezichten, mensen die me aanspraken met mijn voornaam en zich nauwelijks introduceerden om de vlaag van vriendschappelijkheid niet formeel te verbreken. Gelukkig zat ik niet op een cruiseschip, en al hoefde ik geen trein te halen, waren er vluchtwegen genoeg.
Eenmaal in mijn leven ontmoette ik een filmster – tenminste, in mijn ogen is het een filmster, een zo’n indertijd nog niet doorgebroken Zuid-Amerikaanse filmster wiens films ik allemaal had gezien, maar dat komt omdat ik nu eenmaal dat soort moeilijk te kijken films graag zie. Op een feestje, ik was er niet bekend, kende eigenlijk niemand en besefte me dat nog eens erg duidelijk, toen iemand zichzelf voorstelde en me bij een groepje betrok, waardoor ik door allerlei mensen omhelst en gezoend werd, waaronder hij. Ik kende zijn voornaam, maar wist geen woord uit te brengen. Vreselijk.
Maar goed. Terug naar dit arctisch dagboek. Het mooie van het lezen van dit dagboek is wel dat als je het leest, je eigenlijk jouw stem continue hoort. Alsof je het voorleest. Misschien komt dat door je manier van schrijven, die even droog is als je programma’s. Hoewel ook persoonlijk en extreem eerlijk. Fijn.
Jammer dat het uit was voordat mijn treinrit voorbij was. Maar toch bedankt.
ps. Ik hoop dat veel dochters je gaan schrijven vanaf nu, in plaats van de moeders. En ik hoop nog meer dat er meer van dit soort leuke verkapte oproepjes in boeken zullen komen in de komende jaren, zeer wat verfrissender dan welk nieuw dating-concept dan ook.
I’ve read a lot of books written by people who survived death camps in the Second World War. A couple years ago I visited Buchenwald. Last year I read Giorgio Agamben’s Homo Sacer project, Remnants of Auschwitz: The Witness and the Archive. Homo Sacer III. In it, reference was made to a book by Robert Antelme, which according to Agamben was one of the most interesting witness accounts ever written. Finally I got hold of a copy of the book, and I must say I agree with Agamben.
L’Espèce humaine, the human race, is unlike any accounts I’ve read before. I’ve wondered why this is so. Perhaps because Antelme was already a writer when he became a prisoner, first at Buchenwald, then at Gandersheim (a factory-camp) and later in Dachau where he was freed. Primo Levi turned to writing out of necessity, of having to give a voice to what he experienced. Antelme is aware of the unspeakableness of what is happening to him and the people around him, from the very first moment. His account is incredibly reflective on his own role, his own place in the world and on the mechanisms that keep him sane and alive.
One thing that is worth mentioning, as it is the main claim of Antelme’s book and is also reflected in the title, is how the SS machinery was focussed on taking the human out of their prisoners. According to Antelme, they failed to do so. They could not stop them from being human, although they could make the situation so that the prisoner himself could choose to stop being human. But in every word, in every step they took on the death march to Dachau, every time someone choose not to laugh when a guard or Kapo would hit a prisoner, the humanness would show. And with it, the eventual defeat of the SS.
Other interesting aspects of this book which made me aware of aspects that I wasn’t aware of, is the distinction between political prisoners and ‘convict’-prisoners. In most camps the distribution of food and other things was in charge of political prisoners, whereas in gandersheim everything was controlled by (German) convicts. Who eventually were given a uniform and guns to escort the 500-something prisoners by foot to Dachau, where only around 150 arrived. (Whatever happened to this group of convicts after the deliberation?) Another thing that struck me, was the manner in which Antelme forced himself to not think about his life before the camp too much, as he knew it would drive him insane.
Some people wonder why I read books like this. Not just one, but as many as I can find. Levi, Wiesel, Antelme, they all have a very personal story to tell, but one that is very much related to my own story. I live in this world, I take one step after the other, every moment aware of what has been and what can be. I was born the year Marguerite Duras published a book on the days she looked after Antelme, her husband, after his return to Paris. (Which I am intending to read, as soon as I can find a translation of it.) I am living in a time in which some guards are still alive, and free. But I am also living in a time in which less and less people care about others, as long as they are not involved or harmed, they couldn’t care less. I am not saying we should linger on in the past.
But I do wonder, why in ethical, political or philosophical discussions people tend to get angry when you bring up the ‘Nazi-argument’. It seems as if I need to except that this episode in history was a state of exception, that it cannot be brought up as a reasonable argument, as it will discredit or enforce every theory. But bringing up the possibility of extermination camps and the discrediting of specific groups of people is very actual. It is not a ‘reductio ad hitlerum’. It is a very important aspect of human history. And unfortunately, it is not only history, as signs of it happening again cannot be denied. Not only in war situations, but also in countries that use their right to national sovereignty as a cover to destroy peoples that don’t fit their world.
Nobyeni - Nicole des Bouvrie 